Trang 110 So sánh t ừ kiêng kị, uyển ngữ V ề những điều không mong muốn trong Ti ếng Việt với Tiếng Khmer  Đào Thị Kim Duyên

SCIENCE & TECHNOLOGY DEVELOPMENT, Vol 18, No.X3-2015 
Trang 110 
So sánh t
ừ kiêng kị, uyển ngữ
v
ề những điều không mong muốn
trong Ti
ếng Việt với Tiếng Khmer 
 Đào Thị Kim Duyên 
Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQG-HCM
TÓM T
ẮT: 
T
ừ kiêng kị, uyển ngữ là hiện tượng ngôn 
ng
ữ tương đối phức tạp, nó liên quan đến 
nhi
ều lĩnh vực như lịch sử, tâm lí, phong tục 
t
ập quán, tôn giáo, văn hoá dân tộc. Qua so 
sánh t
ừ kiêng kị, uyển ngữ về những điều 
không mong mu
ốn trong tiếng Việt với tiếng 
Khmer, có th
ể khẳng định bên cạnh sự tương 
đồng, kiêng kị, uyển ngữ hai dân tộc Việt, 
Khmer c
ũng tồn tại sự khác biệt bởi có sự khác 
nhau v
ề đặc điểm tri nhận, nhân tố tâm lí, xã 
h
ội, văn hoá... giữa hai dân tộc. Kết quả 
nghiên c
ứu của tác giả giúp chúng ta hiểu hơn 
n
ền văn hóa của hai dân tộc anh em, tránh 
được những “cú sốc văn hoá” để khi giao tiếp 
đạt hiệu quả hơn. 
 
T
ừ khóa: kiêng kị, uyển ngữ, nói giảm, nói tránh, giao tiếp, văn hóa 
1. Mở đầu 
1.1. Kiêng kị, uyển ngữ 
Kiêng kị ngôn ngữ đã xuất hiện, tồn tại và phát 
triển từ rất lâu trong đời sống sinh hoạt, tôn giáo, 
văn hóa của mỗi cộng đồng. “Những từ kiêng kị là 
những từ mà khi dùng sẽ bị coi là “xúc phạm”, “sỉ 
nhục” hoặc “vô lễ” vì chúng đã đề cập đến những 
vấn đề kiêng kị” [1, 42].
Việc xuất hiện những điều kiêng kị và những từ 
kiêng kị là động lực chính thúc đẩy sự ra đời của 
uyển ngữ. Uyển ngữ là cách nói thay thế những từ 
kiêng kị. Uyển ngữ có thể được hiểu “là cách dùng 
một từ, một nhóm từ theo lối nói gián tiếp, ít mang ý 
nghĩa trực tiếp và không diễn đạt một cách cụ thể 
điều được nói tới. Đó là cách diễn đạt một sự vật, 
một sự việc nghe chói tai hoặc một điều kiêng kị 
bằng những lời ít trần trụi hơn, “mềm” hơn, tạo ra 
cảm giác dễ nghe, dễ chịu hơn” [1, 52].