Sở giáo dục và ĐÀo tạO ĐỒng nai

Thực ra đó chỉ là cái cớ để ông bộc lộ quan điểm của mình về lẽ ghét thương.

+ GV: gọi HS đọc rõ, to Ghi nhớ SGK.

Vì bàn luận đạo đức triết lí ở sách vở mà dào dạt cảm xúc. Tình cảm đó xuất phát từ cái tâm trong sáng cao cả của nhà thơ, từ trái tim sâu nặng tình đời, tình người; lời giản dị, mộc mạc, thô sơ đi thẳng vào trái tim người đọc

- 1822-1888, nhà thơ mù xứ Đồng Nai

- Nhà giáo, nhà thơ, thầy thuốc

- Ngọn cờ đầu của dòng văn học yêu nước thế kỷ XIX

- Tấm gương sáng về lòng yêu nước, thương dân, dùng ngòi bút chiến đấu

2. Tác phẩm “Truyện Lục Vân Tiên”:

- Sáng tác khi ông đã bị mù và làm thầy thuốc ở Gia Định

- Cốt truyện: xung đột giữa thiện và ác

- Đề cao tinh thần nhân nghĩa và khát vọng về một xã hội tốt đẹp

- Truyện Nôm bác học dân gian, được lưu truyền rộng rãi

3. VĂN BẢN:
a. Vị trí đoạn trích:

Lời đối đáp của ông Quán trong quán rượu

à Lẽ ghét của ông Quán

à Lẽ thương

- Quan niệm của ông Quán:

+ “việc tầm phào”: việc chẳng có nghĩa lí gì, chẳng đâu vào đâu

+ “ghét vào tận tâm”: ghét đến mức tột cùng
à Cơ sở để ông Quán trình bày quan niệm về lẽ ghét thương

• 
  Đối tượng ghét:
  

+ Đời Kiệt, Trụ: mê dâm, hoang dâm vô độ.

+ Đời U, Lệ: đa đoan, lắm chuyện rắc rối.

+ Đời Ngũ bá, thúc quý: lộn xộn, chia lìa, đổ nát, chiến tranh liên miên.

 Điểm chung của các triều đại : Chính sự suy tàn, vua chúa say đắm tửu sắc, không chăm lo đến đời sống của dân, làm dân khổ. Điệp từ “dân” lí giải nguyên nhân đó.

=> Cơ sở của lẽ ghét: đứng về phía nhân dân, xuất từ quyền lợi của nhân dân là .

- Cường độ ghét:

“Ghét cay ghét đắng ghét vào tận tâm”

 Nghệ thuật điệp từ + tăng cấp + cách gọi tên: cái ghét ăn tận trong sâu thẳm của lòng người, đến tận cùng cảm xúc trở thành nỗi căm thù, lời nguyền đanh sắc, quyết liệt.

b. Lẽ thương của ông Quán:

• 
  Đối tượng thương:
  

+ Nhan Tử: hiếu học, đức độ nhưng chết sớm dở dang.

+ Gia Cát Lượng: có tài mưu lược lớn mà chí nguyện không thành, đến lúc mất đất nước vẫn bị chia ba.

+ Đổng Trọng Thư: có tài đức hơn người mà không được trọng dụng.

+ Nguyên Lượng (Đào Tiềm): cao thượng, không cầu danh lợi, giỏi thơ văn nhưng phải chịu cảnh sống ẩn dật để giữ gìn khí tiết

+ Hàn Dũ: có tài văn chương chỉ vì dâng biểu can vua đừng quá mê tín đạo Phật mà bị đi đày…

+ Thầy Liêm, Lạc (Chu Đôn Di và Trình Di, Trình Hạo): làm quan nhưng không được tin dùng đành lui về dạy học

 Điểm chung: Họ là những bậc tiên hiền, thánh nhân, ngời sáng về tài năng và đạo đức, có chí muốn hành đạo giúp đời, giúp dân, nhưng đều không đạt sở nguyện.

• 
  Cường độ thương:
  

 Cơ sở của tình cảm thương : Xuất phát từ tấm lòng thương dân sâu nặng, mong muốn cho dân được sống yên bình, hạnh phúc, người tài đức sẽ thực hiện được lí tưởng

+ Tình cảm thương ghét rõ ràng, dứt khoát, không mập mờ, lẫn lộn.

+ Thương là gốc, là cội nguồn cảm xúc, vì thương nên ghét, yêu thương hết mực, căm ghét đến điều.

4. Nghệ thuật:
- Sử dụng điển cố lấy từ sách vở Trung Quốc nhưng quen thuộc, gần gũi với người dân.

- Sử dụng biện pháp tu từ: Điệp từ “thương”, “ghét”+ Đối (đoạn - đoạn, trong cùng câu thơ, đối chéo)

 Hiệu quả:

o Biểu hiện sự trong sáng, phân minh, sâu sắc trong tâm hồn tác giả, thương ghét đan cài, nối tiếp, thương ra thương, ghét ra ghét.

o Tăng cường độ cảm xúc: yêu thương hết mực, căm ghét đến cùng.

- Lời thơ: mộc mạc, chân chất mà đậm đà cảm xúc.

Ghi nhớ (SGK).

+ GV:Cảnh nhân dân và đất nước khi thực dân Pháp xâm lược được mô tả như thế nào?

+ GV: Định hướng:

Không khí bình yên bị xóa tan bởi tiếng súng xâm lăng của td Pháp.Thế nước rơi vào nguy kịch.

o Đàn chim dáo dác bay: bay trong sợ hãi, trong lo lắng, không định hướng.

o Bến Nghé, Đồng Nai đều tan tác, u tối

o Nét đặc sắc trong nt tả thực của tác giả: cách nhắc đến âm thanh tiếng súng và dùng từ chỉ thời gian (vừa, phút), việc dùng từ láy, nêu đại danh ở các cặp câu thực, luận và phép đối: làm cho bài thơ vừa có tính tả thực vừa có tính khái quát cao.

- Thực dân Pháp nổ súng xâm lược nước ta, cuộc sống thanh bình bị phá tan bởi “ tiếng súng Tây”, đất nước sa vào tay giặc.

- Những hình ảnh chi tiết cụ thể:

+ Lũ trẻ lơ xơ chạy_chạy thất thần, không định hướng, không ai dẫn dắt.

+ Đàn chim dáo dác bay_ bay trong hốt hoảng, ngơ ngác, tan tác

+ Bến Nghé tan bọt nước

+ Đồng Nai nhuốm màu mây.

=> Đất nước, quê hương bị tàn phá, ngập chìm trong tăm tối.

- Nghệ thuật đối (câu 3-4; 5-6) và cách dùng từ có tính chọn lọc cao làm bài thơ có tình hiện thực sâu sắc.

2. Tâm trạng, tình cảm, thái độ của tác giả.

- Xót thương , đau đớn vì đất nước rơi vào tay giặc, nhân dân lầm than đau khổ.Kêu lên thống thiết, thức tỉnh những người yêu nước, những người có trách nhiệm bảo vệ đất nước.

- Bất bình trước sự bất lực của nhà Nguyễn vì không bảo vệ được đất nước.