100 BÀi thơ hay nhất thế KỶ XX

90.

(Vương Trọng)

Tưởng rằng phận bạc Ðạm Tiên

ngờ đâu cụ Nguyễn Tiên Ðiền nằm đây

Ngẩng trời cao, cúi đất dày

Cắn môi tay nắm bàn tay của mình

Một vùng cồn bãi trống trênh

Cụ cùng thập loại chúng sinh nằm kề

Bạch đàn đôi ngọn gió về nỉ non

Xạc xào lá cỏ héo hon

Bàn chân cát bụi, lối mòn nhỏ nhoi

Lặng im bên nấm mộ rồi

Chưa tin mình đã đến nơi mình tìm

Không hoa cho bướm mang thêm nắng trời

Không vầng cỏ ấm tay người

Nén hương tảo mộ cắm rồi lại xiêu

Rưng rưng con đọc với chiều Nghi Xuân

Cúi đầu tưởng nhớ vĩ nhân

Phong trần còn để phong trần riêng ai

Bao giờ cây súng rời vai

Nung vôi, chở đá tượng đài xây lên

Tình thương nối nhịp suốt nghìn năm xa...

(Thanh Tịnh)

Sông núi vươn dài tiếp núi sông

Cò bay thẳng cánh nối đồng không

Có người bảo Huế xa, xa lắm

Nhưng Huế quê tôi ở giữa lòng.

Đèo cao nắng tắt bóng cheo leo

Giọng hò mái đẩy vờn mây núi

Man mát sông Hương lướt đỉnh đèo

Đèn khuya thức mãi chí xông pha

Mở đường giải phóng về quê mẹ

Dựng khắp non sông bóng xóm nhà

Gửi đá ven rừng chép chiến công

Có mồ liệt sỹ nâng lòng đất.

Buồm phá Tam Giang gió thổi lồng.

Bao lần máu đỏ nhuộm đồng xanh

Cờ sao ngày ấy buồn cung cấm

Sông nước xôn xao núi chuyển mình

Huế tôi thăm thẳm nhớ con xa

Mỗi lần phượng nở rung màu đỏ

Càng giục canh sương rộn tiếng gà.

(1956)
MÀU THỜI GIAN

(Đoàn Phú Tứ)

Sớm nay tiếng chim thanh

Trong gió xanh

Dìu vương hương ấm thoảng xuân tình
Ngàn xưa không lạnh nữa, Tần Phi

Ta lặng dâng nàng

Trời mây phảng phất nhuốm thời gian
Màu thời gian không xanh

Màu thời gian tím ngát

Hương thời gian không nồng

Hương thời gian thanh thanh

Nghìn trùng e lệ phụng quân vương

Trăm năm tình cũ lìa không hận

Thà nép mày hoa thiếp phụ chàng

Tình muôn thuở còn hương

Hương thời gian thanh thanh

Màu thời gian tím ngát

(Hàn Mặc Tử)

Sao anh không về chơi thôn Vỹ

Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên

Vườn ai mướt quá xanh như ngọc

Lá trúc che ngang mặt chữ điền

Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay

Thuyền ai đậu bến sông trăng đó

Có chở trăng về kịp tối nay?

Áo em trắng quá nhìn không ra

Ở đây sương khói mờ nhân ảnh

Ai biết tình ai có đậm đà

(Cầm Vĩnh Ui)

Tôi nhớ vợ tôi lắm

Xin anh về hai ngày

Nhà tôi ở Mường Lay

Có con sông Nậm Rốm

Lại cầm súng được ngay

Tôi càng bắn đúng Tây

Vì tay có hơi vợ

Cho tôi đi, đừng sợ

Tôi không chết được đâu

Vì vợ tôi lúc nào

Cũng mong chồng mạnh khoẻ

Cho tôi đi anh nhé

Về ôm vợ hai đêm

Vợ tôi nó sẽ khen

Chồng em nên người giỏi

Ngày kia tôi về tới

Được đi đánh cái đồn

Hay được đi chống càn

Là thế nào cũng thắng

Nếu có được trên tặng

Tôi sẽ rọc đôi liền

Gửi cho vợ một nửa.
EM TẮM

(Bạc Văn Ùi)

Sao anh lại rình

Trộm xem em tắm

Da của em ngần trắng

Da cha mẹ cho em

Tay của em lấm lem

Tay của than của bụi

Tay của rừng, của núi

Tay của đất, của nương

Em tắm xong lại sạch

Vẫn ngát thơm hoa rừng

Da của em trắng ngần

Là của anh tất cả

Không phải người xa lạ

Việc gì mà trộm xem

Em tắm suối giữa mường

Tắm trong mối yêu thương

Có anh đang đứng giữ

Chớ để Tây nó mường.

(Đinh Thị Thu Vân)

Rồi sẽ có một ngày ta ngoái lại

Bạn bè ơi, khi ấy có còn nhau

Cơn lốc đời đưa đẩy bạn về đâu

Ta ngoái lại tìm nhau, e mất dấu

Góc bạn bè yên ấm cảm thông ơi

Ta ngoái lại rụng rời đôi cánh mỏi

Góc bạn bè tin cậy, bớt chơi vơi

Đừng dập vùi chi nữa trái tim hoang

thôi đừng nhớ đừng quên đừng xa vắng

Xin một lần tha thứ thuở lang thang

Ta quẩn quanh nuôi giưxót xa mình

Tha thứ nhé những niềm vui không vóc dáng

Thủa đam mê bè bạn khuất xa dần...

Chúng mình cùng ngoái lại tìm nhau

Ta nói yêu thương khi mắt đổi thay màu

Bàn tay héo cầm lâu cho ấm mãi

Chỉ xin đừng tàn lụi chút niềm tin

Dẫu mong manh vụn vỡ chẳng nguyên lành

Xin hãy có một này nhen nhúm lại.

(Chế Lan Viên)

Hỡi sông Hồng tiếng hát bốn nghìn năm!

Tổ quốc bao giờ đẹp thế này chăng?

- Chưa đâu! Và ngay cả trong những ngày đẹp nhất

Khi Nguyễn Trãi làm thơ và đánh giặc,

Nguyễn Du viết Kiều, đất nước hóa thành văn,

Khi Nguyễn Huệ cưỡi voi vào cửa Bắc.

Hưng Đạo diệt quân Nguyên trên sóng Bạch Đằng...

Những ngày tôi sống đây là ngày đẹp hơn tất cả

Dù mai sau đời muôn vạn lần hơn:

Trái cây rơi vào áo người ngắm quả,

Đường nhân loại đi qua bóng lá xanh rờn,

Mặt trời đến mỗi ngày như khách lạ,

Gặp mỗi mặt người đều muốn ghé môi hôn...

Cha ông xưa từng đấm nát tay trước cửa cuộc đời,

Cửa vẫn đóng và Đời im im khóa

Những pho tượng chùa Tây Phương không biết cách trả lời

Cả dân tộc đói nghèo trong rơm rạ

Văn Chiêu hồn từng thấm giọt mưa rơi!

Có phải cha ông đến sớm chăng và cháu con thì lại muộn?

Dẫu có bay giữa trăng sao cũng tiếc không được sống phút giây bây giờ

Buổi đất nước của Hùng Vương có Đảng,

Mỗi người dân đều được thấy Bác Hồ,

Thịt xương ta, giặc phơi ngoài bãi bắn

Lại tái sinh từ Pắc Bó, Ba Tơ...

Không ai có thể ngủ yên trong đời chật

Buổi thủy triều vẫy gọi những vầng trăng.

Mỗi gié lúa đều muốn thêm nhiều hạt,

Gỗ trăm cây đều muốn hóa nên trầm,

Mỗi chú bé đều nằm mơ ngựa sắt,

Mỗi con sông đều muốn hóa Bạch Đằng...

Ôi! Trường Sơn vĩ đại của ta ơi!

Ta tựa vào ngươi, kéo pháo lên đồi,

Ta tựa vào Đảng ta, lên tiếng hát,

Dưới chân ta, đến đầu hàng Đờ-cát,

Rồng năm móng vua quan thành bụi đất,

Mỗi trang thơ đều dội tiếng ta cười!

Đều lộng hương thơm những cánh đồng hợp tác

Chim cu gần, chim cu gáy xa xa...

Ruộng đoàn tụ nên người thôi chia cắt,

Đêm no ấm, giọng chèo khuya khoan nhặt,

Lúa thêm mùa khi lúa chín về ta.

Rồi với đôi tay trắng từ Đinh, Lý, Trần, Lê...

Đảng làm nên công nghiệp.

Điện trời ta là sóng nước sông Hồng

An Dương Vương hãy dậy cùng ta xây sắt thép,

Loa thành này có đẹp mắt Người chăng?

Ong bay nhà khu Tỉnh ủy Hưng Yên

Mật đồng bằng mùa nhãn ngọt môi em

Cây xanh ngắt đất bạc mầu Vĩnh Phúc...

Ôi! Cái thuở lòng ta yêu Tổ quốc

Hạnh phúc nào không hạnh phúc đầu tiên?

Ôi, cái buổi sinh thành và tái tạo

Khi thiếu súng và khi thì thiếu gạo

Nhưng phù sa đẻ ra những Cà Mau thịnh vượng mai sau.

Dẫu là Chúa cũng sinh từ ruột máu,

Ta đẻ ra đời, sao khỏi những cơn đau?

Hãy biết ơn vị muối của đời cho thơ chất mặn!

Ôi! Thương thay những thế kỷ vắng anh hùng,

Những đất nước thiếu người cầm thanh gươm nghìn cân ra trận,

Nhà thơ sinh đồng thời với mưa phùn và những buổi hoàng hôn,

Cả xứ sở trắng một màu mây trắng,

Ai biết mây trên trời buồn hơn hay thơ mặt đất buồn hơn?

Chọn thời mà sống chăng? Anh sẽ chọn năm nào đấy nhỉ?

- Cho tôi sinh ra buổi Đảng dựng xây đời,

Mắt được thấy dòng sông ra gặp bể,

Ta với mẻ thép gang đầu là lứa trẻ sinh đôi,

Nguyễn Văn Trỗi ra đi còn dạy chúng ta cười...

Cho tôi sinh giữa những ngày diệt Mỹ,

Vóc nhà thơ đứng ngang tầm chiến lũy

Bên những dũng sĩ đuổi xe tăng ngoài đồng và hạ trực thăng rơi.

Nhà viết Hồ Tây gần ngày kỷ niệm Đảng (1965)
BẾP LỬA

(Bằng Việt)

Một bếp lửa chờn vờn sương sớm,

Một bếp lửa ấp iu nồng đượm,

Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.
Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói,

Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi,

Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy.

Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu,

Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay.
Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa,

Tu hú kêu trên những cánh đồng xa.

Khi tu hú kêu bà còn nhớ không bà?

Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế,

Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế.

Mẹ cùng cha bận công tác không về,

Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe,

Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học,

Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc.

Tu hú ơi chẳng đến ở cùng bà,

Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?
Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi,

Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi,

Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh.

Vẫn vững lòng, bà dặc cháu đinh ninh:

"Bố ở chiến khu bố còn việc bố,

Mày có viết thư chớ kể này kể nọ,

Cứ bảo nhà vẫn được bình yên".
Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen!

Một bếp lửa lòng bà luôn ủ sẵn,

Một bếp lửa chứa niềm tin dai dẳng,

Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa!

Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm,

Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm,

Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi,

Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui,

Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ.

Ôi kỳ lạ và thiêng liêng - bếp lửa!
Giờ cháu đã đi xa, có ngọn khói trăm tàu,

Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả,

Nhưng vẫn chẳng bao giờ quên nhắc nhở,

Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?

(Lưu Quang Vũ)

Trong thành phố có một vườn cây mát

Trong triệu người có em của ta

Buổi trưa nắng bầy ong đi kiếm mật

Vào vườn rồi ong chẳng nhớ lối ra

Vườn em là nơi đọng gió trời xa

Hoa tím chim kêu bàng thưa lá nắng

Con nhện đi về giăng tơ trắng

Trái tròn căng mập nhựa sinh sôi

Nơi ban mai cỏ ướt sương rơi

Một hạt nhỏ mơ hồ trên má

Hơi lạnh nào ngón tay cầm se giá?

Suốt cuộc đời cũng chẳng hiểu vì sao...

Nơi đêm khuya vọng lại tiếng còi tàu

Bỗng nhớ xa xôi những miền đất nước

Nơi bài hát lên đường ta hẹn ước

Nơi góc vườn ta để quên chùm hoa...

Nơi vòm lá rì rào xao động cơn mưa

Quả ngọt chín khi mùa ve lại đến

Những chân trời màu hồng, những chân trời màu tím

Những ngôi sao bàng bạc cả hoàng hôn

Nơi lá chuối che nghiêng như một cánh buồm

Cánh buồm xanh đi về trong hạnh phúc

Se sẽ chứ, không cánh buồm bay mất

Qua dịu dàng ẩm ướt của làn môi

Dưa hấu bổ ra thơm suốt ngày dài

Em cũng mát lành như trái cây mùa hạ

Nước da nâu và nụ cười bỡ ngỡ

Em như cầu vồng bảy sắc hiện sau mưa

Đến bây giờ đánh giặc anh đi xa

Nhìn lại mảnh vườn xưa thấy hẹp

Biết bao điều anh còn chưa nói được

Rối rít trong lòng một nỗi em em

Rừng rậm đèo cao anh đã vượt lên

Theo tiếng gọi con tàu ngày bé dại

Vườn không níu được bước chân ở lại

Nhưng lá còn che mát suốt đường anh

Mảnh vườn em vẫn là mảnh vườn xanh

Nơi ban đầu lòng ta ươm tổ mật

Nơi ta hái những chùm thơ thứ nhất

Nơi thu sang mây trắng vẫn bay về

(Trần Tế Xương)

Quanh năm buôn bán ở mom sông

Nuôi đủ năm con với một chồng.

Nuôi đủ năm con với một chồng

Lặn lội thân cò khi quãng vắng

Eo xèo mặt nước buổi đò đông.

Một duyên hai nợ, âu đành phận

Năm nắng mười mưa, dám quản công

Cha mẹ thói đời ăn ở bạc!

Có chồng hờ hững cũng như không!

MỤC LỤC

2. Ngày hòa bình đầu tiên - Phùng Khắc Bắc

3. Những bóng người trên sân ga - Nguyễn Bính

4. Tạm biệt Huế - Thu Bồn

5. Vào chùa - Đồng Đức Bốn

6. Sư đoàn - Phạm Ngọc Cảnh

7. Chiếc xe xác qua phường Dạ Lạc - Văn Cao

8. Núi đôi - Vũ Cao

9. Bên kia sông Đuống - Hoàng Cầm

10. Tràng Giang - Huy Cận

11. Dọn về làng - Nông Quốc Chấn

12. Quê hương - Nguyễn Bá Chung

13. Say đi em - Vũ Hoàng Chương

14. Miền trung - Hoàng Trần Cương

15. Đường về quê mẹ - Đoàn Văn Cừ

16. Anh đừng khen em - Lâm Thị Mỹ Dạ

17. Nguyệt cầm - Xuân Diệu

18. Cô bộ đội ấy đã đi rồi - Phạm Tiến Duật

19. Tây tiến - Quang Dũng

20. Lên Côn Sơn - Khương Hữu Dụng

21. Đò lèn - Nguyễn Duy

22. Chiều - Hồ Dzếnh

23. Thăm mả cũ bên đường - Tản Đà

24. Cha tôi - Lê Đạt

25. Mẹ và quả - Nguyễn Khoa Điềm

26. Núi Mường Hung dòng sông Mã - Cầm Giang

27. Mắt buồn - Bùi Giáng

28. Hai sắc hoa Tigon - TTKH

29. Đọc thơ Ức Trai - Sóng Hồng

30. Bài thơ tình ở Hàng Châu - Tế Hanh

31. Trở về quê nội - Ca Lê Hiến

32. Đêm mưa - Hoàn

33. Những đứa trẻ chơi trước cửa đền - Thi Hoàng

34. Cửu Long giang ta ơi - Nguyên Hồng

35. Đêm nay Bác không ngủ - Minh Huệ

36. Nỗi niềm Thị Nở - Quang Huy

37. Đường khuya trở bước - Đinh Hùng

38. Người về - Hoàng Hưng

39. Đồng chí - Chính Hữu

40. Khi con Tu hú - Tố Hữu

41. Lên Cấm Sơn - Thôi Hữu

42. Lời nói dối nhân ái - Trang Thế Hy

43. Gánh nước đêm - Á Nam Trần Tuấn Khải

44. Tỳ Bà - Bích Khê

45. Gửi Bác Trần Nhuận Minh - Trần Đăng Khoa

46. Thu điếu - Nguyễn Khuyến

47. Bến Mi Lăng - Yến Lan

48. Tháp Chàm - Văn Lê

49. Ông đồ - Vũ Đình Liên

50. Đèo cả - Hữu Loan

51. Viếng bạn - Hoàng Lộc

52. Tiếng thu - Lưu Trọng Lư

53. Nhớ rừng - Thế Lữ

54. Một vị tướng về hưu - Nguyễn Đức Mậu

55. Những mùa trăng mong chờ - Lê Thị Mây

56. Dặn con - Trần Nhuận Minh

57. Hội Lim - Vũ Đình Minh

58. Khóc người vợ hiền - Tú Mỡ

59. Cuộc chia ly màu đỏ - Nguyễn Mỹ

60. Quê hương - Giang Nam

61. Thị Màu - Anh Ngọc

62. Nhớ - Hồng Nguyên

63. Trời và Đất - Phan Thị Thanh Nhàn

64. Người đàn bà ngồi đan - Ý Nhi

65. Nhớ máu - Trần Mai Ninh

66. Mẹ - Nguyễn Ngọc Oánh

67. Bông và Mây - Ngô Văn Phú

68. Muôn vàn tình thương yêu trùm lên khắp quê hương - Việt Phương

69. Đợi - Vũ Quần Phương

70. Tên làng - Y Phương

71. Lời mẹ dặn - Phùng Quán

72. Có khi nào - Bùi Văn Quốc

73. Tự hát - Xuân Quỳnh

74. Áo lụa Hà Đông - Nguyên Sa

75. Bài thơ của một người yêu nước - Trần Vàng Sao

76. Người đẹp - Lò Ngân Sủi

77. Đồng dao cho người lớn - Nguyễn Trọng Tạo

78. Tống biệt hành - Thâm Tâm

79. Dấu chân qua trảng cỏ - Thanh Thảo

80. Đất nước - Nguyễn Đình Thi

81. Những người đàn bà gánh nước sông - Nguyễn Quang Thiều

82. Nghe tiếng cuốc kêu - Hữu Thỉnh

83. Bao giờ trở lại - Hoàng Trung Thông

84. Bờ sông vẫn gió - Trúc Thông

85. Bến đò ngày mưa - Anh Thơ

86. Thăm lúa - Trần Hữu Thung

87. Cổ lũy cô thôn - Phạm Thiên Thư

88. Nói sao cho vợi - Thu Trang

89. Mưa đêm lều vó - Trần Huyền Trân

90. Bên mộ cụ Nguyễn Du - Vương Trọng

91. Nhớ Huế quê tôi - Thanh Tịnh

92. Màu thời gian - Đoàn Phú Tứ

93. Đây thôn Vĩ Dạ - Hàn Mặc Tử

94. Nhớ vợ - Cầm Vĩnh Ui

95. Em tắm - Bạc Văn Ùi

96. Một ngày ta ngoái lại - Đinh Thị Thu Vân

97. Tổ quốc ta bao giờ đẹp thế này chăng - Chế Lan Viên

98. Bếp lửa - Bằng Việt

99. Vườn trong phố - Lưu Quang Vũ

100. Thương vợ - Trần Tế Xương

---//---

100 BÀI THƠ HAY NHẤT THẾ KỶ XX

(Sưu tầm)